ชาวตำบลเนินเพิ่ม ได้รักษาขนบธรรมเนียม ประเพณีและวัฒนธรรมท้องถิ่น ของตนไว้หลายอย่าง ซึ่งตนเลื่อมใสศรัทธา
ซึ่งมีการสืบทอดกันมาอย่างยาวนานโดยจำแนกได้ดังนี้ |
|
ประเพณีปักธงชัย คือ เป็นประเพณีประจำท้องถิ่นของชาวนครไทยที่สำคัญซึ่งยึดถือและปฏิบัติสืบทอดมาจากบรรพบุรุษ
ตราบเท่าทุกวันนี้ ห่างจากตัวอำเภอนครไทยไปทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือ ประมาณ 5 กิโลเมตร จะมีเทือกเขาหนึ่งชาวบ้านเรียกว่า “ภูเขาช้างล้วง”
จัดตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 12 ของทุกปี ชาวบ้านจะพากันไปปักธงที่ ยอดเขา ฉันเพล, ย่านไฮและเขาช้างล้วง เป็นประเพณีประจำท้องถิ่น
ของชาวนครไทยที่สำคัญซึ่งยึดถือและปฏิบัติสืบทอดมาจากบรรพบุรุษจนถึงทุกวันนี้ |
|
ประเพณีเลี้ยงปาง คือ จัดขึ้นในเดือน 4 (ประมาณเดือนกุมภาพันธ์-มีนาคม) โดยเริ่มตั้งแต่วันแรม 1 ค่ำ และจะไม่ให้ตรงกับ
วันแรม 8 ค่ำ,แรม 15 ค่ำ, ขึ้น 8 ค่ำ, ขึ้น 15 ค่ำ และเพื่อเป็นการเซ่นไหว้วิญญาณของบรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้ว ประกอบด้วย
หมู่ที่ 2,3,4,8,9,11 และหมู่ที่ 14 |
|
ประเพณีเลี้ยงปู่ คือ จัดขึ้นในเดือน 3 หรือ เดือน 6 (ประมาณเดือนกุมภาพันธ์ หรือ เดือนพฤษภาคม)
โดยจัดปีละ 2 ครั้ง เป็นพิธีเซ่นไว้วิญญาณบรรพบุรุษที่ปกปักรักษาบ้านเมืองและลูกหลาน มิให้เกิดเพศภัย สิ่งที่ไม่ดี ประกอบด้วย
หมู่ที่ 1,3,6,14 และหมู่ที่ 19 |
|
ประเพณีบุญปราสาทผึ้ง หรือบุญออกพรรษา คือ จัดขึ้นในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 11 ของทุกปี ทำเพื่อถวายเป็นพุทธบูชา
ประกอบด้วยหมู่ที่ 1,5,7,12,13 และหมู่ที่ 17 |
|
ประเพณีเข้าพรรษา คือ จัดตั้งแต่วันแรม 1 ค่ำ เดือน 8 ของทุกปี ถ้าปีใดมีเดือน 8 สองครั้งก็เลื่อนมาเป็นวันแรม 1 ค่ำ
เดือนแปดหลัง และออกพรรษาในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 11 เป็นโอกาสดีที่จะได้ทำบุญรักษาศีล |
|
ประเพณีปีใหม่ม้ง คือ จัดขึ้นตรงกับ ขึ้น 1 ค่ำ เดือน 2 ระหว่างเดือนธันวาคม - มกราคมของทุกปี ซึ่งในวันปีใหม่นี้
เป็นประเพณีการพบปะกันระหว่างกลุ่มญาติ เป็นการเฉลิมฉลองหลังฤดูการเก็บเกี่ยว จะมีการขอพรจากสิ่งศักดิ์สิทธิ์และผู้อาวุโส ประกอบด้วย
หมู่ที่ 10,15 และหมู่ที่ 16 |
|
ประเพณีบุญข้าวเปลือก คือ จัดขึ้นตรงกับเดือน 3 หรือประมาณเดือนกุมภาพันธ์ของทุกปี ซึ่งหลังการเก็บเกี่ยวข้าวแล้ว
แต่ละบ้านจะนำข้าวเปลือกมาถวายวัด โดยพระสงฆ์จะทำพิธีเจริญพระพุทธมนต์ อนุโมทนาบุญเป็นสิ่งตอบแทน |
|
ประเพณีงานบุญกลางบ้าน คือ จัดขึ้นในระหว่างเดือน 3 - 6 เป็นประเพณีงานบุญที่เชื่อกันว่า เป็นการขับไล่สิ่งชั่วร้าย
หรือสิ่งที่ไม่ดี ให้ออกไปจากหมู่บ้าน ประกอบด้วยหมู่ที่ 1,2,3,4,5,6,7,8,9,11,12,13,14,17,18 และหมู่ที่19 |
|
ประเพณีเลี้ยงหอบ้าน คือ จัดขึ้นตรงกับเดือน 7 ขึ้น 8 ค่ำ เป็นประเพณีที่เชื่อกันว่า ในท้องถิ่นของตนอาศัยอยู่มีวิญญาณของผีปู่ตา
เชื่อว่าเป็นบรรพบุรุษที่ยังมีความรัก ความผูกพัน ความห่วงใย คอยปกปักรักษา ดูแลบุตรหลานอยู่เสมอ ชาวบ้านหมู่ที่ 1 บ้านห้วยตีนตั่ง ตำบลเนินเพิ่ม
จึงพร้อมใจกันจัดหาที่พักและเลี้ยงดู เพื่อตอบสนองในพระคุณของบรรพบุรุษ |
|
ประเพณีกินข้าวใหม่ม้ง คือ ใหม่ม้ง ในช่วงข้าวใหม่ออกผลผลิต ปลายฝนต้นหนาว ปลายเดือนตุลาคมถึงต้นเดือนธันวาคม
ของทุกปี ประกอบด้วยหมู่ที่ 10,15 และหมู่ที่ 16 |
|
ประเพณีวันสงกรานต์และวันผู้สูงอายุ คือ เป็นประเพณีที่งดงาม อ่อนโยน เอื้ออาทร และเต็มไปด้วยบรรยากาศของ
ความกตัญญู ความสนุกสนาน ความอบอุ่น และการให้เกียรติเคารพซึ่งกันและกัน สะท้อนให้เห็น ถึงลักษณะของความเป็นไทยได้อย่างชัดเจน
โดยใช้น้ำเป็นสื่อในการเชื่อมสัมพันธไมตรี ปัจจุบันสงกรานต์ตรงกับวันที่ 13,14,และ15 เมษายนของทุกปี |
|
ประเพณีลอยกระทง คือ ป็นพิธีอย่างหนึ่งที่มักจะทำกันในคืนวันเพ็ญ เดือน 12 หรือวันขึ้น 15 ค่ำเดือน 12 อันเป็นวันพระจันทร์เต็มดวง และเป็นช่วงที่น้ำหลากเต็มตลิ่ง โดยจะมีการนำดอกไม้ ธูป เทียนหรือสิ่งของใส่ลงในสิ่งประดิษฐ์รูปต่างๆที่ไม่จมน้ำ
เช่น กระทง เรือ แพ ดอกบัว ฯลฯ |
|
|
ภูมิปัญญาท้องถิ่น |
|
บายศรี เป็นการใช้ภูมิปัญญาไทย ในการสร้างขวัญกำลังใจให้แก่ ผู้ได้รับการทำพิธี บายศรีจึงเป็นของสูง
สิ่งมีค่าของไทย มาแต่โบราณ ในงานมงคลทุกงานจะมีพิธี ที่มีบายศรีเป็นส่วนสำคัญ เป็นศาสนพิธี ของศาสนาพราหมณ์ |
|
เครื่องจักสาน หัตถกรรมเครื่องจักสานมีมานานแล้วและได้มีการพัฒนามาตลอดเวลาโดยอาศัยการถ่ายทอดความรู้
จากคนรุ่นหนึ่งไปสู่คนอีกรุ่นหนึ่ง การดำรงชีวิตประจำวันของชาวบ้านส่วนใหญ่ไม่ได้เอาการรู้หนังสือมาเกี่ยวข้อง การเรียนรู้ต่าง ๆ
อาศัยวิธีการฝึกหัด
และบอกเล่า |
|
การแทงหยวก คือ การนำเอากาบกล้วยมาทำให้เป็นลวดลายต่างๆโดยวิธีแทงด้วยมีดเเทงหยวกใช้สำหรับ
การประดับตกเเต่งที่เป็นงานชั่วคราว เช่น ประดับแลแห่นาค ประดับแลแห่งานประเพณีปักธงชัย เป็นต้น |
|
|
ภาษาถิ่น |
ภาษาถิ่นเป็นภาษาเดียวกันกับภาษาไทย เป็นภาษาที่มีลักษณะเฉพาะ ทั้งถ้อยคำและสำเนียง แสดงถึงเอกลักษณ์
ลักษณะความเป็นอยู่ แต่มีลักษณะบางอย่างแตกต่างผิดเพี้ยนไปจากภาษากลาง และความแตกต่างภาษานครไทย เช่น คำว่า รัก = มัก
คำว่า เรือน = เฮือน คำว่า ร้อน = ฮ้อน เป็นต้น และภาษาม้ง อยู่ในตระกูลแม้ว-เย้า เช่น คำว่า กู้เหนียก้อ = ฉันรักเธอ คำว่า มูตื่อหลอ = ไปไหนมา
คำว่า น้อหมอหล่อจี่เตา = กินเข้าหรือยัง เป็นต้น |
|
|
สินค้าพื้นเมืองและของที่ระลึก |
|
สินค้าพื้นเมืองและของที่ระลึกที่โดดเด่น คือ |
|
|
วิสาหกิจชุมชนเกษตรผสมผสานบ้านห้วยน้ำไซ หมู่ที่ 16 ผลิตข้าวเหนียวดำจำหน่าย |
|
วิสาหกิจชุมชนศูนย์ส่งเสริมและผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวชุมชนตำบลเนินเพิ่มผลิตข้าวหอมมะลิจำหน่าย |
|
กลุ่มไม้กวาดดอกหญ้า หมู่ที่ 12 ผลิตไม้กวาดจำหน่าย |
|